CITES COP20: 50 jaar bescherming van door handel bedreigde dier- en plantensoorten
Van 24 november tot en met 5 december vond in Samarkand (Oezbekistan) de twintigste editie plaats van de Conference of the Parties bij het CITES-verdrag (Convention on International Trade of Endangered Species of Wild Fauna and Flora). COP20 telde met 164 landen het meeste deelnemers ooit. Een deel van de CITES-experten van de FOD Volksgezondheid namen deel aan de onderhandelingen. Dit internationale verdrag reguleert de handel in bedreigde wilde dieren en planten.
De belangrijkste resultaten van de COP20
Er is veel aandacht besteed aan pernambuco. Deze Braziliaanse houtsoort (Paubrasilia echinata) wordt vanwege zijn unieke eigenschappen gebruikt om strijkstokken voor snaarinstrumenten te maken. Omdat het door illegale handel met uitsterven wordt bedreigd, heeft Brazilië voorgesteld om het te verplaatsen van Bijlage II (handel toegestaan in het kader van een vergunningensysteem) naar Bijlage I (handel verboden, behalve in uitzonderlijke gevallen). Deze maatregel zou een disproportionele impact hebben gehad op de muzieksector, zonder dat dit echte garanties zou bieden voor het behoud van de soort. Na intensieve onderhandelingen werd een compromis bereikt. Pernambuco blijft in Bijlage II, maar met veel strengere handelsvoorwaarden, waarvan alleen muzikanten zijn vrijgesteld. De Europese Unie en haar lidstaten hebben actief bijgedragen aan deze beslissing. Dit punt was belangrijk omdat ons land een van de oudste vioolbouwershuizen in Europa huisvest en een belangrijke muzieksector heeft.
Verder werd voor het eerst een haai opgelijst op Bijlage I. De oceanische witpunthaai (Carcharhinus longimanus) wordt bedreigd door overbevissing in de vorm van bijvangst. Vervolgens worden de haaien vaak niet terug vrijgelaten omwille van de illegale handel in hun vinnen.
In deze tijd waarin multilateralisme onder druk staat en haar nut in vraag wordt gesteld, toont CITES dat internationaal overleg wél werkt. Dankzij internationaal beheer hebben talrijke soorten zich kunnen herstellen. Dat is het geval voor de bontebok (Damaliscus pygargus pygargus), die geschrapt kon worden van de CITES-bijlagen. De Guadaloupe-zeebeer (Arctocephalus townsendi) en de dennen van de familie Podocarpus parlatorei stonden sinds de oprichting van CITES in Bijlage I vermeld, maar deze soorten doen het vandaag zo goed dat ze nu in Bijlage II zijn opgenomen.
Meer dan 40.000 beschermde soorten in 50 jaar tijd
Het CITES-verdrag trad officieel in werking op 1 juli 1975. België ratificeerde het verdrag op 1 januari 1984. Al 50 jaar lang regelt dit internationale verdrag, dat zich op het kruispunt van handel en biodiversiteit bevindt, de handel in bijna 40.000 wilde soorten.
Jean-Luc Crucke, minister van Mobiliteit, Klimaat en Ecologische Transitie, belast met Duurzame Ontwikkeling
“De COP CITES, die net is afgesloten, is het moment waarop cruciale beslissingen worden genomen om bedreigde wilde soorten te beschermen tegen illegale of buitensporige handel. België, dat al 41 jaar partij is bij het verdrag, speelt hierin een actieve rol dankzij zijn internationaal erkende expertise. Maar onze inzet houdt niet op bij de onderhandelingen: elke dag passen we deze beslissingen toe door het afgeven van vergunningen, controles in havens en luchthavens en inspecties op het terrein. Ik bedank onze administratie, evenals de inspecteurs en douaniers, wier nauwgezette werk deze verbintenissen concreet maakt om de biodiversiteit te behouden en verantwoorde handel te ondersteunen.”
EU-TWIX-certificaat voor België
Ons land werd tijdens deze COP ook bedankt voor zijn inzet sinds 2005 voor EU-TWIX (European Union Trade in Wildlife Information eXchange). Deze internationale database van inbeslagnames is cruciaal voor informatie-uitwisseling tussen autoriteiten.
Controle-acties in België
Elke partij die het CITES-verdrag heeft ondertekend, is verantwoordelijk voor de toepassing ervan op hun grondgebied en voert controles uit. Zo voerde de CITES-inspectiedienst van de FOD Volksgezondheid, samen met de natuurinspectie van Natuur en Bos op 16 november 2025 een gecoördineerde controleactie uit op de Vogelbeurs in Putte. De CITES-inspecteurs stelden bij verschillende standhouders onregelmatigheden vast. Zo werden twee vogels die onder de hoogste beschermingscategorie van CITES vallen onmiddellijk in beslag genomen: een geelkopamazone (Amazona oratrix) en een hoornparkiet (Eunymphicus cornutus). Beide soorten zijn opgenomen in CITES- Bijlage I, wat betekent dat de handel in deze soorten slechts in uitzonderlijke omstandigheden is toegestaan.
De natuurinspectie van Natuur en Bos richtte zich op fraudegevoelige vogelsoorten. Beschermde vogelsoorten kunnen in Vlaanderen in gevangenschap gekweekt en gehouden worden, maar moeten een gesloten pootring dragen als identificatie. Door te frauderen met pootringen, proberen handelaars om illegaal gevangen wilde vogels te verkopen alsof ze legaal gekweekt zijn. Er werden verschillende Europees beschermde vogels in beslag genomen waaronder goudvinken (Pyrrhula pyrrhula) en putters (Carduelis carduelis), waarvan geen enkele pootring voldeed aan de wettelijke vereisten. De natuurinspectie stelde een proces-verbaal op en nam de vogels in beslag, samen met een aanzienlijke som cash geld. Ze opende ook een onderzoek naar de oorsprong van de vogels.
Deze gezamenlijke actie toont aan dat door expertise en middelen te bundelen, de controles op het terrein grondiger en doeltreffender kunnen worden uitgevoerd.