Implementatie van het Unesco-verdrag ter bescherming van het cultureel erfgoed onder water

Dit verdrag, geratificeerd door België op 5 augustus 2013, heeft als doel het volledige erfgoed van de mensheid beschermen, ongeacht of het zich tijdelijk dan wel permanent onder water bevindt. Meer bepaald gaat het om alle sporen van menselijke activiteit met een cultureel, historisch of archeologisch karakter, namelijk vindplaatsen, structuren, gebouwen, vervoersmiddelen, vracht of andere inhoud en menselijke resten, alsook hun archeologische en natuurlijke context.

De wet van 4 april 2014 betreffende bescherming van het cultureel erfgoed onder water implementeerde het verdrag een eerste maal in België. Toch vertoont de wetgeving nog een aantal lacunes. Een recente studie, die de universiteit van Gent in samenwerking met andere wetenschappelijk instellingen uitvoerde, lijst een aantal aanbevelingen op om de wetgeving aan te passen zodat een verbetering en uitbreiding van de bescherming van het cultureel erfgoed onder water gegarandeerd kan worden. Het voorontwerp implementeert deze aanbevelingen volledig waar mogelijk. Andere aanbevelingen zullen deel uitmaken van een samenwerkingsakkoord dat met de betrokken federale en gewestelijke diensten zal gesloten worden.

Een vooraanstaande rol wordt toegekend aan de gouverneur van West-Vlaanderen, die als ontvanger van het cultureel erfgoed onder water verschillende taken krijgt toebedeeld, zoals het bekendmaken van de wrakken, het opstellen van onderzoeksrapporten en het bijhouden van een publieke databank.

De nieuwe wetgeving zorgt onder meer voor de volgende elementen:

• de Algemene Directie Scheepvaart zal worden belast met het samenwerken met Unesco indien er een wrak in de internationale wateren zou ontdekt worden dat een link heeft met België
• alles wat meer dan honderd jaar onder water ligt en voldoet aan de definitie wordt automatisch als erfgoed onder water beschouwd; een expliciete erkenning door de minister is dus niet meer nodig
• de notie 'wrakken' wordt geherdefinieerd: deze wrakken kunnen door de minister worden gelijkgesteld met cultureel erfgoed onder water en zullen na honderd jaar automatisch ook het statuut erfgoed onder water krijgen
• voor de beschermingsmaatregelen die een impact hebben op andere activiteiten in zee is een advies nodig van de Raadgevende Commissie
• voortaan blijft de eigenaar op het ogenblik van het zinken het eigendomsrecht behouden, of in geval deze niet bekend is, de ontdekker
• voor musea wordt een recht tot aankoop ingesteld
• de bevoegdheden van scheepvaartpolitie en douane worden uitgebreid met betrekking tot de naleving van deze wet

Het voorontwerp wordt ter advies voorgelegd aan de Raad van State.