Naar een behoeftegestuurde gezondheidszorg: hoogtepunten van de Belgische high-level conferentie

Binnen de Europese Unie worden aanzienlijke bedragen aan overheidsfinanciering geïnvesteerd om tegemoet te komen aan de behoeften van patiënten. Dit omvat de financiering van onderzoek naar innovaties in de gezondheidszorg, stimulansen voor (farmaceutische en andere) bedrijven om producten te ontwikkelen die tegemoetkomen aan onvervulde behoeften (via directe financiering, subsidie of reguleringsmechanismen), overheidsopdrachten en vergoedingen.

Beslissingen over de toelating en vergoeding van medische interventies zijn vaak aanbodgestuurd en gebeuren dus op basis van het initiatief van een ontwikkelaar, in plaats van gebaseerd te zijn op vooraf gedefinieerde, onderbouwde prioriteiten voor de behoeften van de patiënt en de samenleving. Voor een optimaal gebruik van overheidsfinanciering is het noodzakelijk om de behoeften te bepalen, los van de interventies/producten die er zitten aan te komen. Het is van het grootste belang om te kijken waar er nog hoge noden bestaan, ondanks de  behandelingen die al beschikbaar zijn. Onvervulde behoeften van patiënten kunnen bijvoorbeeld het gevolg zijn van een verminderde levensverwachting of levenskwaliteit. Maatschappelijke behoeften kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met de behoefte om mensen sneller weer aan het werk te krijgen of de behoefte aan betaalbare preventieve behandelingen voor (besmettelijke) aandoeningen.

De EU speelt een centrale rol in het vormgeven van deze mechanismen door haar omvangrijke programma's voor onderzoeksfinanciering en door het toekennen van regelgevende stimulansen. Deze tweedaagse conferentie bood een platform om te bespreken hoe gezondheidsgerelateerde behoeften vorm kunnen geven aan de toekomst van behoeftegestuurde gezondheidszorgsystemen. Meer dan 250 deelnemers woonden de conferentie bij, waaronder vertegenwoordigers van de lidstaten, de EU-instellingen en andere internationale organisaties, patiëntenorganisaties en de academische wereld. Diverse thema's kwamen aan bod: van slimme onderzoeksfinanciering en regelgevende stimulansen tot de terugbetaling van gezondheidsinterventies die gericht zijn op vastgestelde prioritaire onvervulde behoeften.

Tijdens de hele conferentie benadrukten de experten het cruciale belang van gezondheidssystemen die de meest dringende behoeften effectief aanpakken. Dit vereist degelijk feitenmateriaal, een gemeenschappelijk inzicht in prioritaire behoeften, gecoördineerde overheidsstimulansen en voorspelbaarheid voor ontwikkelaars met betrekking tot het opnemen van kosteneffectieve interventies gericht op grote behoeften in de nationale gezondheidssystemen. Het strategisch combineren van push- en pull-stimulansen kan beslissingen in onderzoek en ontwikkeling aanzienlijk beïnvloeden en daarmee ook de innovatie die dan uiteindelijk de patiënt bereikt.

De experten dachten vooruitkijkend na over de resultaten op het gebied van gezondheidsgerelateerde behoeften maar ook over de uitdagingen voor de toekomst. Een van de belangrijkste punten was de noodzaak om een toereikende gefinancierde, onafhankelijke onderzoeksinfrastructuur op EU-niveau op te zetten. Dit zou het onderzoek naar onvervulde behoeften voor verschillende gezondheidsaandoeningen kunnen ondersteunen en een databank kunnen opzetten met feitenmateriaal. Deze strategie erkent ook dat de vastgestelde behoeften door verschillende soorten gezondheidsinterventies kunnen worden aangepakt. Daarnaast waren de deelnemers het erover eens dat er een mechanisme nodig is dat door de lidstaten wordt gestuurd om de gezondheidsgerelateerde behoeften te beoordelen en hierin prioriteiten vast te stellen, op basis van wetenschappelijk bewijs en aan de hand van transparante beoordelingscriteria. Vervolgens moet een strategisch plan, ontwikkeld op EU-niveau, een doeltreffend antwoord bieden op de vastgestelde dringende behoeften waarbij de overheidssteun en de regelgevende stimulansen worden gecoördineerd en gestuurd.

Deze conferentie is een nieuwe stap in de richting van een meer behoeftegestuurde besluitvorming, zowel op het niveau van de EU als van de lidstaten.

Meer informatie over dit thema is beschikbaar in het KCE-rapport NEED dat op 28 maart 2024 werd gepubliceerd.

Contact
Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG): comm@fagg.be
Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV): communication@riziv-inami.fgov.be 
Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE):  info@kce.fgov.be