Hoge Gezondheidsraad wil dringende én drastische beperking van smaakjes in vapes: “Jongeren lopen risico”
Vapes zijn populairder dan ooit. Uit een recente leerlingenbevraging (2023-2024) van het Vlaams expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs blijkt dat 29% van de 12- tot 18-jarigen al eens een vape heeft geprobeerd en dat het aantal jongeren dat regelmatig vapet in vijf jaar tijd is verviervoudigd. Vooral de vele smaakjes maken vapes aantrekkelijk voor de jeugd, terwijl zij net extra kwetsbaar is voor de gezondheidsrisico’s. De Hoge Gezondheidsraad (HGR) wil daarom een forse beperking van het aantal vapesmaken.
Gezondheidsrisico’s onvoldoende gekend
Wereldwijd zijn meer dan 7000 smaakjes beschikbaar voor de e-sigaret, samengesteld uit honderden smaakstoffen. Hoewel deze stoffen zijn toegestaan in voeding, zijn de gezondheidsrisico’s bij inademing ervan onvoldoende gekend.
Steeds meer onderzoek toont echter dat heel wat smaakstoffen ongewenste effecten hebben op de luchtwegen, gaande van irritatie en ontstekingen tot DNA-schade. Op lange termijn kan dat bijdragen tot de ontwikkeling van kankers.
Hoewel de risico’s van de e-sigaret op korte termijn op dit moment kleiner lijken dan voor de klassieke sigaret, is er ondertussen voldoende bewijs dat vapers meer kans lopen op verschillende ernstige longaandoeningen, waaronder COPD.
Drastische beperking dringend nodig
De Hoge Gezondheidsraad vraagt de Minister van Volksgezondheid om zo snel mogelijk een drastische beperking van het aantal smaken in te voeren. De HGR schuift twee mogelijkheden naar voren:
- Een volledig smaakverbod, enkel tabakssmaak
Vanuit het voorzorgsprincipe kan een volledig smaakverbod worden ingevoerd, waarbij enkel tabakssmaak behouden blijft voor rokers die via de e-sigaret wensen te stoppen. Aangezien smaken aantrekkelijk zijn voor de jeugd, valt te verwachten dat de vape minder jongeren zal verleiden.
Nederland voerde zo’n verbod vorig jaar al in. De eerste resultaten ervan zijn hoopvol en tonen een sterke vermindering van het vapen. Beleidsmakers moeten er echter op letten dat beperkingen niet aanzetten tot het opnieuw inruilen van de e-sigaret voor een klassieke sigaret.
- Een beperkte selectie van maximaal drie smaken
De e-sigaret verliest als potentieel rookstopmiddel mogelijk aan kracht als enkel tabakssmaak beschikbaar is. Een andere mogelijkheid is daarom het toestaan van maximaal drie extra smaakjes, waarvan de smaakstoffen eerst een toxicologische screening moeten doorlopen.
De Hoge Gezondheidsraad pleit voor een informatiecampagne om vapers voor te bereiden op een smaakbeperking en voor een nauwe opvolging van de effecten van het beleid om bijsturing mogelijk te maken. Bovendien benadrukt de HGR dat een forse opvoering van handhaving essentieel zal zijn om de effectiviteit van deze beperking te garanderen, aangezien de illegale verkoop van smaken zal toenemen, zowel online als offline.
Extra maatregelen tegen roken en vapen
De Hoge Gezondheidsraad stelt ook extra maatregelen voor om vapen en roken te bestrijden. Zo wil de HGR dat alle nieuwe niet-medische nicotineproducten in de toekomst aan dezelfde strenge regels voldoen of compleet verboden worden om op de markt te brengen. De Raad wenst neutrale verpakkingen van e-sigaretten, een uitbreiding van de waarschuwingsboodschappen en een verbod op Do-It-Yourself e-vloeistoffen.
Verder benadrukt de HGR dat de strijd tegen roken essentieel blijft, aangezien tabak nog altijd 80 tot 90% van de longkankers veroorzaakt. De Raad beveelt aan om andere evidence based rookstopmiddelen te blijven pro21moten en te onderzoeken of een (gedeeltelijke) terugbetaling ervan mogelijk is – vooral voor sociaaleconomisch kwetsbare groepen. Ook het aantal verkooppunten moet verminderen, terwijl de vraag voor een verbod op de sigarettenfilter wordt herhaald.
Meer informatie
Het volledige advies (HGR 9863) vind je binnenkort op de website van de Hoge Gezondheidsraad.
Neem voor meer informatie contact op met:
Frieda Matthys, Nederlandstalig wetenschappelijk expert
Tel.: +32 485 40 89 21
E-mail: frieda.matthys@vub.be
Filip Lardon, Nederlandstalig wetenschappelijk expert
Tel.: +32 477 58 43 18
E-mail: filip.lardon@uantwerpen.be
Didier Cataldo, Franstalig wetenschappelijk expert
Tel.: +32 476 80 92 27
E-mail: didier.cataldo@uliege.be
Adrien Meunier, Franstalig wetenschappelijk expert
Tel.: +32 499 16 39 80
E-mail: adrien.meunier@citadelle.be
Over de Hoge Gezondheidsraad (HGR)
De Hoge Gezondheidsraad (HGR) is het wetenschappelijk adviesorgaan van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Met het oog op de bescherming en de verbetering van de volksgezondheid, brengt de Hoge Gezondheidsraad wetenschappelijke adviezen uit als leidraad voor beleidsmakers en gezondheidswerkers. Dankzij zijn netwerk van experts en zijn interne medewerkers, baseert hij deze onpartijdige en onafhankelijke adviezen op een multidisciplinaire evaluatie van de huidige stand van de wetenschap. Zo heeft de HGR een systeem van beheer van mogelijke belangenconflicten ingesteld. De Raad verstrekt zijn adviezen op verzoek van de Minister of op eigen initiatief en maakt ze openbaar.
Alle openbare adviezen en brochures zijn te vinden op de website: www.hogegezondheidsraad.be.
