Transitiebarometer: Waar staat België in zijn overgang naar klimaatneutraliteit tegen 2050? – Rapport 2025

De Dienst Klimaatverandering van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu publiceert vandaag de tweede editie van de “Klimaattransitiebarometer”, een instrument dat wil antwoorden op een essentiële vraag: ligt België op koers om klimaatneutraliteit te bereiken tegen 2050?

Om die vraag te beantwoorden volstaat het niet om enkel de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen te analyseren. De barometer steunt daarom ook op meer dan 100 concrete indicatoren – zoals de verkoop van elektrische voertuigen, warmtepompen of fossiele verwarmingsketels, en de geïnstalleerde hernieuwbare energiecapaciteit – die helpen om het huidige tempo van emissiereductie beter te begrijpen en de toekomstige evolutie ervan te voorspellen. De aankoop- en investeringskeuzes die vandaag worden gemaakt, bepalen immers onze uitstoot van morgen.

Op basis van de meest recente beschikbare gegevens biedt de barometer een algemeen overzicht van de stand van de klimaattransitie in België, met inbegrip van de grootste uitstotende sectoren: energie, gebouwen, industrie, vervoer en landbouw. Dit jaar breidt het rapport het aantal onderzochte indicatoren uit en bevat het ook een hoofdstuk over de koolstofvoetafdruk van België.

De conclusie van de analyse is duidelijk: geen enkele uitstootsector bevindt zich op een traject dat overeenstemt met de scenario’s voor klimaatneutraliteit in België:

• Vier sectoren evolueren te traag: industrie, energietransformatie (elektriciteit en raffinage), gebouwen en landbouw;
• Twee sectoren gaan in de verkeerde richting: landgebruik en internationaal transport;
• Eén sector vertoont een minder duidelijke trend: binnenlands transport.

Ondanks deze vaststelling zijn sommige indicatoren bemoedigend en maken ze het mogelijk om de nul-emissiezone te bereiken, op voorwaarde dat de inspanningen in hetzelfde tempo worden voortgezet tot 2050: de geïnstalleerde windcapaciteit, het eindverbruik van bio-energie, de vraag naar personenvervoer, de vraag naar goederenvervoer, het eindenergieverbruik in gebouwen en industrie, de emissies van de chemische industrie en de emissies van de veeteeltsector.

Voor een reeks indicatoren is de beoordeling van de vooruitgang verbeterd sinds het rapport 2024: energieverbruik en elektrificatie in gebouwen, broeikasgasemissies in de chemische industrie, in de landbouw in het algemeen en meer bepaald in de veeteeltsector.

Echter, een groot aantal indicatoren vertoont een te trage, dubbelzinnige of zelfs negatieve evolutie. De situatie lijkt bijzonder zorgwekkend in drie sectoren:

• Binnenlands transport: de emissies van deze sector evolueren dubbelzinnig en de kortetermijntrend (3 jaar) gaat in de verkeerde richting. Er lijkt geen modale verschuiving plaats te vinden, ondanks het belang daarvan voor de transitie, en het totale aantal auto’s en auto’s per persoon blijft toenemen.
• Internationaal transport: de emissies van deze sector blijven stijgen. Zowel het energieverbruik als de activiteit nemen toe, terwijl de inzet van hernieuwbare energie of elektrificatie nog niet op gang is gekomen bij gebrek aan volwassen oplossingen.
• Landgebruik: sinds 1990 is het natuurlijke vermogen van de bodem om koolstof op te slaan aanzienlijk afgenomen. Om klimaatneutraliteit te bereiken, moet deze trend snel worden omgekeerd en moeten de koolstofopnames toenemen.

Wat de koolstofvoetafdruk betreft – die alle emissies omvat die worden veroorzaakt door goederen en diensten die in België worden geconsumeerd, ongeacht of ze op Belgisch grondgebied of elders worden uitgestoten – kunnen twee hoofdconclusies worden getrokken:

• Volgens de beschikbare analyses is de totale koolstofvoetafdruk van België toegenomen ten opzichte van 1990, terwijl de koolstofvoetafdruk per persoon momenteel vergelijkbaar is met het niveau van 1990. Sinds het begin van de jaren 2010 is echter een stabilisatie, of zelfs een daling, waarneembaar;
• België is een netto-importeur van broeikasgasemissies. Dat betekent dat de ingevoerde producten en diensten die in België worden geconsumeerd, meer emissies veroorzaken dan de uitgevoerde producten. Het aandeel van ingevoerde emissies in de totale koolstofvoetafdruk van België neemt toe.

Volgens Jean-Luc CRUCKE, Minister van Mobiliteit, Klimaat en Ecologische Transitie, belast met Duurzame Ontwikkeling: « Deze barometer toont aan dat België vooruitgaat, maar nog niet snel genoeg om tegen 2050 klimaatneutraliteit te bereiken. Er zijn positieve signalen - in de industrie, de landbouw en de energiesector - maar die moeten zich nu uitbreiden naar de hele samenleving. Net zoals bij de overheidsschuld, waarbij elke beslissing gevolgen heeft voor toekomstige generaties, moeten we - in België, maar ook op Europees en internationaal niveau - onze klimaatkeuzes met dezelfde verantwoordelijkheid benaderen. Niet handelen vandaag betekent een klimaatschuld opbouwen die morgen niet meer terug te betalen is. ».

Hoewel de emissies in België zijn gedaald, blijft het huidige tempo van de transitie ruim onvoldoende om klimaatneutraliteit te bereiken tegen 2050. De emissies van de sectoren gebouwen, industrie, energie en landbouw dalen te traag, terwijl die van het binnenlands transport een onzekere trend vertonen en die van internationaal transport en landgebruik in de verkeerde richting gaan. Bovendien is België een netto-importeur van emissies wanneer men kijkt naar zijn koolstofvoetafdruk.

• De publicatie “Transitiebarometer – waar staat België in zijn overgang naar klimaatneutraliteit tegen 2050?” kan worden geraadpleegd op de website van de federale dienst Klimaat 
• Meer informatie over de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu